Onderhoud kapitaalgoederen

In februari 2022 is het VGRP 2022-2026 vastgesteld. Er zijn drie hoofddoelen die ten grondslag liggen aan de gemeentelijke zorg voor de inzameling en het transport van afvalwater. Sinds de invoering van de Omgevingswet is er geen wettelijke verplichting meer om een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op te stellen. De zorgplicht voor afvalwater, hemelwater en grondwater blijft echter bestaan. De planverplichting is geïntegreerd in andere instrumenten zoals de Omgevingsvisie, het Omgevingsprogramma en het Omgevingsplan. Vanuit het oogpunt van goed beheer wordt echter nog steeds een VGRP opgesteld.

De door de raad vastgestelde missie voor het VGRP 2022-2026 is:
Het realiseren van een duurzame, doelmatige en toekomstgerichte invulling van de rioleringszorg, waarin de bescherming van de volksgezondheid, het streven naar het voorkomen van wateroverlast en een goede kwaliteit en kwantiteit van grond- en oppervlaktewater gewaarborgd zijn.

Deze missie vertaalt zich als volgt naar de visie voor de komende planperiode:
Het hebben en houden van een duurzaam, veilig, gezond, robuust en toekomstbestendig
(grond)water- en rioleringssysteem in zowel het bebouwde gebied als het buitengebied van de gemeente Hulst.

Deze algemene beweegredenen voor de rioleringszorg worden in het kader van het verbreed GRP 2022-2026 Hulst vertaald naar de onderstaande doelen. Daarbij is rekening gehouden met de verbreding van de gemeentelijke zorgplichten volgens de Waterwet naar de zorgplichten voor afvalwater, hemelwater en grondwater.

1. Doelmatige inzameling van het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde stedelijk afvalwater.
2. Doelmatige inzameling van het hemelwater en overtollige grondwater dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding.
3. Transport van het ingezamelde afvalwater, hemelwater en grondwater naar een geschikt lozingspunt.
4. Voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater.
5. Zo min mogelijk overlast voor de omgeving veroorzaken.
6. Doelmatig beheer en een goed gebruik van de gemeentelijke voorzieningen tegen de laagst maatschappelijke kosten.

De indicatie voor vervanging van een rioolleiding vindt plaats op basis van de verwachte gemiddelde levensduur, gecombineerd met de resultaten van de uitgevoerde riool-inspecties. In samenwerking met andere Zeeuwse gemeenten binnen de Samenwerking afvalwaterketen Zeeland (SAZ+) is RioBase ontwikkeld. Binnen de RioBase-analyse wordt ook de categorie/gebruik van de weg waaronder de riolering ligt alsook gebouwen boven op de riolering meegenomen voor het prioriteren van rioolvervanging. Voor de gemiddelde levensduur van de voorzieningen wordt uitgegaan van de onderstaande gegevens.

•   Vrijverval riolering                      60 jaar
•   Gemalen bouwkundig    60 jaar
•   Gemalen elektrisch/mechanisch    15 jaar
•   Persleidingen    60 jaar

Door het actueel houden van het beheerpakket met nieuwe inspectiegegevens is er inzicht in de actuele situatie van het rioleringssysteem. Daarmee is ook de omvang van de achterstallige vervangingen beter in beeld gekomen. Deze achterstand is aanzienlijk en vergt een inhaalslag voor rioolvervangingen op korte termijn.

De gemeente Hulst kiest ervoor om het achterstallig onderhoud weg te werken binnen één levensduurcyclus van het gehele rioleringssysteem. Met andere woorden: De achterstallige vervangingen, worden over een periode van circa 60 jaar vervangen. Door jaarlijks een klein deel van de achterstallige vervangingen in te lopen, wordt na circa 60 jaar een break-evenpoint bereikt.

Voor het opstellen van de concrete planning voor de planperiode van dit verbreed GRP is rekening gehouden met het combineren van vervanging van de riolering met rehabilitatie van wegen, de risico’s die de gemeente loopt bij instortende riolen, de maatregelen in het kader van het basisrioleringsplan of de toekomstbestendige waterhuishouding, de mogelijkheden om de riolering te renoveren en de noodzakelijke afkoppeling van verhard oppervlak. Door beperkte middelen voor rehabilitatie van de wegen in combinatie met de risico’s voor instorten van riolering zal afstemming niet altijd mogelijk zijn.

Op basis van de bovenstaande uitgangspunten is een vervangingsplanning gemaakt voor de komende planperiode.

In de begroting worden de middelen voor het dagelijks onderhoud van de riolering opgenomen. Jaarlijks wordt een operationeel programma opgesteld waarbij de gemeenteraad budget wordt gevraagd voor de uit te voeren rioleringswerken in het betreffende begrotingsjaar. De kosten van de riolering worden gedekt uit de opbrengsten rioolheffing. Voor zover de lasten hoger/ lager zijn dan de opbrengsten vindt egalisatie plaats middels de voorziening riolering (investeringen). Het jaarlijks onderhoud en de onderzoek ‘planning zijn volgens planning uitgevoerd.
In totaal waren er investeringskredieten beschikbaar gesteld voor een bedrag van € 11.976.000,-. De uitgaven in 2024 bedroegen € 2.125.763,-. Er zijn meerdere aspecten die dit veroorzaakt hebben. Een van de aspecten daarvan is dat er meer tijd genomen dient te worden rondom de voorbereiding van uitvoeringsprojecten in het kader van afstemming en participatie. Ook worden projecten complexer door het integrale karakter. Als gevolg daarvan loopt de uitvoering nogal eens achter ten opzichte van de oorspronkelijke planning. De personele druk op de organisatie (en op de arbeidsmarkt in het algemeen) maken het ook niet eenvoudiger om de snelheid van uitvoering op te voeren. Een ander aspect is dat de aangevraagde kredieten voor de uitvoeringsprojecten hoger liggen dan vooraf in het verbreed GRP Hulst werd aangenomen. De toegenomen inflatie van de afgelopen jaren is hiervan de belangrijkste oorzaak.

Door een langere voorbereidingstijd bij de nutsbedrijven voor het aanpassen van kabels en leidingen neemt de voorbereidingstijd toe tot ca. 2 jaar. Ook onze voorbereidingstijd neemt toe door het uitvoeren van benodigde onderzoeken en de participatietrajecten. Hierdoor duurt het langer voordat de beschikbare rioleringsbudgetten (gekoppeld aan het MIP) daadwerkelijk besteed worden.

T.a.v. het vastgestelde VGRP is de besluitvorming over de stijging van de rioolheffing (waterheffing) uitgesteld om onderzoek te doen naar de nieuwe verordening rioolheffing van de VNG, een herverdeling van de rioolheffing die meer recht doet aan het gebruik van de riolering (afvalwater-hemelwater), verschuiving van maatregelen naar de openbare ruimte in verband met klimaatadaptatie en de mogelijkheden om de perceptiekosten te verminderen.

Zowel het reguliere beheer als de kapitaallasten verband houdende met vervangingsinvesteringen worden gedekt uit tarieven en/of de bestemmingsreserve riolering. Er vindt jaarlijks afstemming plaats tussen het uitvoeren van werken in het kader van het VGRP en het MIP. In de toekomst dient het op elkaar afstemmen van noodzakelijke uitgaven en beschikbare middelen continu punt van aandacht te blijven.

Een fors deel van de structurele lasten bestaat uit de kapitaallasten van investeringen uit het verleden. De rente is nog steeds historisch laag. Een stijging van de rentes zou de kostendekkendheid onmiddellijk onder druk zetten.

Door klimaatverandering ontstaan er langdurige natte periodes, korte hevige buien en langdurige droge periodes. De gevolgen hiervan kunnen niet alleen in de riolering opgevangen worden. Acceptatie van water op straat wordt noodzakelijk. Afgelopen jaren is in de SAZ+  de methode “Stedelijke Water Opgave” ontwikkeld hoe om te gaan met deze ontwikkelingen. Binnen deze methode wordt gekeken naar klimaatadaptatie en duurzame maatregelen voor het gehele watersysteem. Dit doen we in samenwerking met het waterschap Scheldestromen. Door gebruik te maken van de mogelijkheden welke een gebied heeft, zowel boven als onder de grond, vangen we de gevolgen zo goed als mogelijk op.

De komende jaren koppelen we de onderzoeken naar het functioneren van de riolering, de stedelijke wateropgave en waterkwaliteitsspoor en de klimaatontwikkeling . Hierbij wordt intensief samengewerkt met de buurgemeenten Sluis en Terneuzen. De opgaves Klimaat, Duurzaamheid en Circulariteit vragen van ons om een bewuste keuze te maken tussen afkoppelen, vervangen of renoveren van riolering.

Het begrip “afkoppelen” is: De afvoer van regenwater, afkomstig van verhard oppervlak, loskoppelen van de gemengde riolering en anderszins laten plaatsvinden. De duurzaamheidswinst is dat er minder schoonwater richting de zuivering gaat. Er is ook een klimaatwinst doordat de mogelijkheid ontstaat regenwater in de bodem te infiltreren.

Het begrip “tegelwippen” richt zich op het kleinschalig infiltreren van regenwater in de bodem door het principe “groen voor grijs” toe te passen. Tegelwippen richt zicht vooral op particulier terrein en semi- openbare ruimtes zoals schoolpleinen. In de openbare ruimte wordt tegelwippen toegepast bij het uitvoeren van klein/groot onderhoud wegen of het optimaliseren van het ontwerp bij herinrichtingen.

Onderstaande tabel maakt globaal inzichtelijk welke financiële bijdrages vanuit riolering worden gedaan aan de opgaves klimaat en duurzaamheid. Dit resulteert in ca 60% van het totale rioolkrediet. De overige 40% wordt besteed aan het vervangen van riolering tbv de afvoer van afvalwater, het maken van hydraulische berekeningen, het opstellen van plannen, ad hoc werkzaamheden en het up to date houden van de beheerdata.

Samenwerking in de regio en in Zeeland onder de paraplu van het SAZ+ en bij klimaatadaptatie leiden tot meer kennis, betere afwegingen, risicospreiding in de bedrijfsvoering en kostenefficiency.

De gevolgen van PFAS en Stikstof zijn tot nu toe beperkt gebleven.